Ø ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ
Ο ειδικός σε θέματα Αγρο-Οικολογίας καλείται
σήμερα να μελετήσει και να επιλύσει προβλήματα που σχετίζονται με την ποιότητα των παραγόμενων προϊόντων, την
προστασία του περιβάλλοντος από την αλόγιστη γεωργική χρήση την ανάπτυξη
γεωργικής τεχνολογίας φιλικής προς το περιβάλλον καθώς και την μελέτη πλήθους
τεχνικών, οικολογικών και οικονομικών παραγόντων που σχετίζονται με τον
τομέα της γεωργικής παραγωγής και ανάπτυξης, όπου
σημασία έχει η συστηματική και ολοκληρωμένη θεώρηση και αντιμετώπιση.
Η ανεξέλεγκτη εφαρμογή νέων τεχνολογιών στον
γεωργικό τομέα, η οποία τις προηγούμενες δεκαετίες γινόταν χωρίς να εξετάζονται
οι μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες επιπτώσεις τους στο περιβάλλον και στην
ανθρώπινη υγεία, έχει δημιουργήσει σημαντικότατα προβλήματα στη φύση.
Αναφέρονται ενδεικτικά ως τέτοια η διάβρωση μεγάλων εκτάσεων, η απώλεια της
γονιμότητας των εδαφών, η καταστροφή της χλωρίδας και της πανίδας μεγάλων
εκτάσεων, η ρύπανση και μόλυνση με υπολείμματα τοξικών ουσιών των υπόγειων και
των επιφανειακών γλυκών υδάτων καθώς και των θαλασσών, η εναλάτωση
των νερών άρδευσης, η πιθανολογούμενη αλλαγή του κλίματος της γής, κ.λπ.. Οι συνέπειες στην καθημερινή ζωή των πολιτών
έγιναν σύντομα αισθητές: απρόβλεπτες φυσικές καταστροφές και πλημμύρες έχουν
γίνει ειδήσεις ρουτίνας, δηλητήρια όπως το DDT, το lindane το παραθείο η ατραζίνη,
καθώς και άλλα πιο σύγχρονα, πολύ περισσότερα αλλά λιγότερο “επώνυμα”, έγιναν
“μέρος” της καθημερινής διατροφής του σύγχρονου ανθρώπου.
Οι πολίτες των προηγμένων χωρών οι οποίοι
χάρις στο υψηλό μορφωτικό τους επίπεδο αλλά και τα σύγχρονα μέσα μαζικής
επικοινωνίας έχουν την δυνατότητα να πληροφορούνται για όλα αυτά, έντρομοι
διαπιστώνουν πόσο σημαντική είναι η διάσταση της προστασίας του περιβάλλοντος
στον τομέα της γεωργικής παραγωγής. Παράλληλα όμως αντιλαμβάνονται ότι απέναντι
σε αυτή την εξέλιξη έχουν να αντιτάξουν ένα ισχυρό όπλο: την καταναλωτική τους
συμπεριφορά, δεδομένου ότι τα περισσότερα γεωργικά προϊόντα έχουν αυτούς ως
τελικούς αποδέκτες. Το αποτέλεσμα είναι ότι σήμερα η απαίτηση για υγιεινά
γεωργικά προϊόντα (και τρόφιμα που προέρχονται από αυτά), απαλλαγμένα από
τοξικές ουσίες, είναι ισχυρότατη στις κοινωνίες των προηγμένων χωρών και θέτει
σε όλα τα επίπεδα την αναγκαιότητα μίας νέας, πιο οικολογικής θεώρησης της
γεωργικής δραστηριότητας.
Η αυξημένη ευαισθησία των πολιτών των
προηγμένων χωρών σε θέματα προστασίας του περιβάλλοντος έχει εξαναγκάσει τις
κυβερνήσεις τους να λάβουν σημαντικά νομοθετικά και άλλου είδους μέτρα προς την
κατεύθυνση αυτή. Βαθμιαία, η Ευρωπαϊκή Ένωση κάτω από την επίδραση της
οικολογικής συνείδησης των πολιτών των χωρών που την απαρτίζουν υιοθετεί ένα
υψηλής στάθμης πλαίσιο περιβαλλοντικής πολιτικής το οποίο σε μεγάλο βαθμό αφορά
τον γεωργικό τομέα. Το πλαίσιο αυτό αποτυπώνεται μέσα στις κοινοτικές οδηγίες,
τους κανονισμούς ελέγχου, πιστοποίησης και διακίνησης, τους αυστηρούς
περιορισμούς στην εφαρμογή τοξικών φαρμάκων, κ.λπ. Όμως και οι ίδιοι οι πολίτες
ως καταναλωτές, επιβάλλουν βαθμιαία μέσω των μηχανισμών της αγοράς όλο και
περισσότερο την παραγωγή γεωργικών προϊόντων που έχουν παραχθεί με μεθόδους
φιλικές προς το περιβάλλον. Έτσι, σήμερα, αλλά ακόμη περισσότερο στο
μέλλον, η ανταγωνιστικότητα των
γεωργικών προϊόντων μίας χώρας στις διεθνείς αγορές και συνεπώς και του
γεωργικού τομέα της οικονομίας της συνολικά, εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το
πόσο φιλικές προς το περιβάλλον είναι οι τεχνικές παραγωγής τους.
Από τα παραπάνω εύκολα εξάγεται το συμπέρασμα
ότι η εκπαίδευση επιστημόνων οι οποίοι θα είναι ειδικοί στον τομέα αυτό και
“διαπαιδαγωγημένοι” με βάση τις αρχές του σεβασμού προς το περιβάλλον, χωρίς να
απορρίπτεται η αναγκαιότητα της οικονομικής ανάπτυξης, αποτελεί αδήριτη ανάγκη
για την γεωργική οικονομία και συνεπώς και για την οικονομική ανάπτυξη της
χώρας γενικότερα. Επισημαίνεται τέλος ότι η ύπαρξη επιστημόνων που θα είναι σε
θέση να συμβάλλουν στην προστασία του φυσικού περιβάλλοντος της χώρας μας,
εναρμονίζοντας τον στόχο αυτό με τις δραστηριότητες του γεωργικού τομέα της
οικονομίας με τρόπο θετικό για την ελληνική οικονομία, θα έχει γενικότερες
ευεργετικές επιπτώσεις και σε άλλους τομείς της εθνικής οικονομίας. Ένας
τέτοιος κλάδος οικονομικής δραστηριότητος είναι ο τουρισμός ο οποίος
μακροπρόθεσμα θα ωφεληθεί επίσης, αφού η ύπαρξη ενός φιλικού προς το περιβάλλον
γεωργικού τομέα θα βελτιώσει την διεθνή φήμη της χώρας. Ωφελημένες θα είναι
επίσης και πολλές μονάδες του δευτερογενούς τομέα που είτε ασχολούνται με την
παραγωγή γεωργικών εφοδίων και τεχνολογικών προϊόντων γεωργικής χρήσεως, είτε
θα δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις να δραστηριοποιηθούν σε αυτόν τον κλάδο στο
μέλλον. Τέλος η ύπαρξη επιστημόνων Αγρο-Οικολόγων θα
διευκολύνει και την ελληνική πολιτεία στην άσκηση αγροτικής πολιτικής σε τομείς
όπως οι έλεγχοι, η πιστοποίηση και η διακίνηση αγροτικών προϊόντων με βάση τις
σύγχρονες προδιαγραφές που θεσπίζονται από την Ε.Ε. με στόχο την προστασία του
περιβάλλοντος, η προώθηση νέων μεθόδων και τεχνικών καλλιέργειας φιλικών προς
το περιβάλλον, κλπ.
Από ελέγχους στην αγορά εργασίας τα τελευταία
10 χρόνια φαίνεται ότι υπάρχει ένα σημαντικό κενό και έλλειψη ειδικών για την
επίβλεψη και επιστημονική ενίσχυση σε καλλιέργειες φιλικές προς το περιβάλλον
(βιολογικές και οικολογικές καλλιέργειες). Η Αγροτική Τράπεζα Ελλάδας (ΑΤΕ) τα
τελευταία 5 χρόνια οργανώνει σειρά επιμορφωτικών σεμιναρίων για τα στελέχη της
με στόχο την επιστημονική και πολιτική ενίσχυση των βιο-καλλιεργειών
καθώς και την παραγωγή ποιοτικά αναβαθμισμένων αγροτικών προϊόντων. Η
προσπάθεια αυτή όμως δεν έχει παρουσιάσει σημαντικά θετικά αποτελέσματα και οι
εκπαιδευόμενοι περιορίζουν την δράση τους στον τομέα των επιχορηγήσεων με σημαντική αδυναμία στον τομέα της
επίβλεψης και της παροχής συμβουλών. Ο τομέας αυτό σήμερα θεωρείται σημαντικότατος για την Εθνική οικονομία και
υπάρχει άμεση ανάγκη επιστημονικής κάλυψης του.
Σχεδόν ανάλογα ισχύουν και για τον ποιοτικό
έλεγχο των παραγόμενων στην χώρα μας γεωργικών προϊόντων. Τις αυξανόμενες
ανάγκες ποιοτικού ελέγχου που είναι κεφαλαιώδους σημασίας για την Εθνική
Οικονομία και την ανάπτυξη της χώρας, σήμερα καλύπτουν εν μέρει κάποια ιδιωτικά
εργαστήρια και το Γενικό Χημεία του Κράτους. Τέλος ο έλεγχος της ρύπανσης του
περιβάλλοντος και η προστασία και διαχείριση των χερσαίων οικοσυστημάτων
απαιτεί πιο εξειδικευμένο προσωπικό. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα τελευταία 10
χρόνια μόνο δύο πανεπιστημιακά εργαστήρια ενταγμένα στην Γεωπονική Σχολή του Αριστ. Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης και το Τμήμα Χημείας του
Πανεπιστήμιου Ιωαννίνων έχουν αναπτύξει δραστηριότητα στον έλεγχο υπολειμμάτων
των φυτοφαρμάκων και καλύπτουν το 90 % των ερευνητικών εργασιών στην χώρα μας
ενώ σχεδόν ανύπαρκτος είναι ο έλεγχος των υπολειμμάτων των αγχροχημικών
στα γεωργικά προϊόντα.
Η
εκπαίδευση των φοιτητών του ΠΣΕ “εφαρμοσμένης Αγρο-Οικολογίας”
στοχεύει να δώσει πτυχιούχους ικανούς να καλύψουν τα παραπάνω κενά. Όσον
αφορά την κατοχύρωση των επαγγελματικών τους δικαιωμάτων αυτοί θα μπορούν να
ιδρύσουν δική τους επαγγελματική ένωση ή να ενταχθούν στο ΓΕΩ.Τ.Ε.
ή την Ένωση Ελλήνων Χημικών (ΕΕΧ). Το ΥΠΕΠΘ θα πρέπει έγκαιρα
να γνωστοποιήσει τις αντιστοιχες υπηρεσίες των
Υπουργείων Ανάπτυξη , Γεωργίας, και Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. για την επερχόμενη ειδικότητα
πτυχιούχων ώστε δοθεί η δυνατότητα απασχόλησης αυτών σε θέματα συναφή του γνωστικού και
επιστημονικού αντικειμένου της
εκπαίδευσης τους.
Η δομή του προγράμματος περιλαμβάνει τις
κατευθύνσεις που προκύπτουν από ανάλογες επιλογές μαθημάτων : α) Νέες τεχνικές
καλλιέργειας αγροτικών προϊόντων φιλικές προς το περιβάλλον β) Δια-χείρισης χερσαίων οικοσυστημάτων γ) Ελέγχου ποιότητας
φυτικών και ζωικών προϊόντων και δ) Περι-βαλλοντικού ελέγχου ποιότητας φυσικών υλών, γεωργικών
προϊόντων και γεωργικών αποβλήτων.